Afgelopen weekend stond er in het Friesch Dagblad een prachtig artikel over onze predikant Jelle Vonk.
Dominee Jelle Vonk (61) is sinds 1 oktober 2022 predikant in Frysln, in Jutrijp-Hommerts. Zijn levenspad ging via een flinke omweg naar het tweelingdorp. ,,De mensen hier zijn geweldig positief. Ze kijken naar wat kn.
Het gesprek met Jelle Vonk vindt tussen de gitaren plaats. Een Gibson Les Paul, een Taylor 914 en een Paul Reed Smith Custom (PRS) staan binnen handbereik in de studeerkamer. Een ruimte waar je kunt zien dat er gewerkt en geleefd wordt. ,,Ik heb er een stuk of tien, zegt Vonk. Een goede gitaar ,,begint bij 1000 euro, geeft hij aan. En daarin goed investeren is nooit weggegooid geld. ,,Een gitaar blijft zijn waarde houden. Meer dan een auto.
Hij speelt op dit moment in een band met de naam The Pitch. Het repertoire varieert van Danil Lohues tot Bruce Springsteen. Eerder trok hij met de cabaretgroep Tweeboereneneendominee vijftien jaar lang door Nederland en ook in het buitenland traden ze wel op. ,,Een onvergetelijke tijd. Na vijf minuten weet je al dat er een creatief persoon tegenover je zit.
Noordoostpolder
Jelle Vonk werd geboren in de Noordoostpolder, in Rutten. Zijn ouders zijn beiden Fries en thuis werd er ook Fries gesproken. ,,Maar ik denk in het Nederlands. Met mijn echtgenote Ria Schoe en onze drie kinderen spreek ik ook Nederlands.
Na de lagere school in Luttelgeest ging hij naar de lts in Emmeloord. ,,Ik werd elektricien, maar dat was achteraf een volstrekt verkeerde keuze. Midden in de crisis van de jaren tachtig, toen de economie helemaal instortte, raakte hij zijn baan kwijt. Vervolgens ging hij in de kassen werken bij Gerbera-kwekers in de polder. ,,Ik had een gesprek met Leo Donkersloot, die toen kandidaat-predikant was in Luttelgeest. Hij vroeg: Vind je het eigenlijk wel leuk wat je nu doet? Nee, totaal niet, was mijn antwoord. Waarom ga je dan niet theologie studeren?, was zijn advies.
En zo geschiedde: ,,Ik dacht: als hij het kan, dan kan ik het ook. Hij slaagde met vlag en wimpel voor de staatsexamens voor het vwo en pakte de vakken Grieks, Latijn en Oude geschiedenis op, voor hij in 1987 aan zijn theologiestudie in Kampen begon. Hij plakte er zelfs nog drie jaar filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam aan vast. Van 1987 tot 1996 zat hij in de collegebanken.
Vonk ging met zijn vrouw ook nog een jaar naar Chili, waar ze woonden bij de inheemse Mapuche-indianen. In dat jaar werd herdacht dat Columbus vijfhonderd jaar geleden de Amerikas ontdekte. ,,De Spanjaarden zagen het als een ontdekking, maar het was natuurlijk gewoon een verovering. Het opmerkelijke is dat ze het Mapuche-volk nooit onder de duim hebben gekregen. Daardoor heeft dat de eigen cultuur kunnen behouden.
Naar Texel
In 1995 begon Vonk in zijn eerste gemeente, op Texel. ,,Ik zag de advertentie staan en zei tegen mijn vrouw: dr moeten we heen. Reden: zee en wind. ,,Maar ik kwam amper op het strand, zegt hij lachend. Als dominee van de Gereformeerde Kerk van Oosterend ervoer hij vooral dat het ,,heel erg druk was en dat er ook een eigen dynamiek was onder de eilanders.
Hij preekte bijna iedere zondag twee keer. ,,Ik dacht vaak: wat moet ik jullie, die al zolang in de kerk zitten, eigenlijk nog vertellen? Als hij de ene preek klaar had, ,,was daar de volgende al weer. Ook het pastoraat was intensief op het eiland. ,,Eigenlijk was ik dag en nacht aan het werk. Toen hij vier uur per week aan de slag ging in het verpleeghuis op het eiland, ontdekte hij dat dit veel beter bij hem paste. Meer structuur en meer regelmaat.
Dat leidde tot de overgang naar Zwolle, waar hij geestelijk verzorger werd bij Driezorg, een koepel waar op het laatst elf zorginstellingen onder vielen. ,,Dat was een geweldige baan. Ik heb het 18,5 jaar gedaan. Hij zat bij de chauffeur van de weduwe van Rost van Tonningen, maar ook met NSBers aan tafel. Geen dag was hetzelfde en vooral de gesprekken met de bewoners pakten hem. De levensverhalen en hoe ze hun leven beleefden, en wat hij daar vervolgens ook zelf van kon leren.
,,De meeste mensen deugen, zo zegt Rutger Bregman in zijn boek en dat s ook zo. Ieder mens is uniek, dat zag ik ook. Ik ben in mijn leven weinig vervelende mensen tegengekomen. In de contacten met bewoners met alzheimer pakte hij zijn gitaar. ,,Dan gingen we nummers van Joh. de Heer zingen, zoalsTel uw zegeningen. Als je er dan n had gespeeld kwam er weer een verzoeknummer. Na een reorganisatie die grote impact had, besloot hij zelf te vertrekken. ,,Ik wilde weer gemeentepredikant worden.
Wandelpastoraat
Dat werd in september 2018 Blokzijl, een gemeente met een prachtige protestantse Grote Kerk, midden in de stad. ,,De poort naar de Weerribben. Hij had er een goede tijd, maar kreeg – zoals heel Nederland – wel te maken met de gevolgen van de coronapandemie. ,,Het gewone gemeenteleven verdampte, wat nog steeds te merken is. Sommige ouderen zijn niet meer teruggekomen.
Er waren onlinediensten vanuit de Grote Kerk, die op donderdag werden opgenomen. ,,Dat was eerst wel een vreemde gewaarwording, preken voor een lege kerk. Via Teams kwam de kerkenraad bijeen. Zelf probeerde hij het pastoraat zo goed en zo kwaad als dat ging door te laten gaan. ,,Dan ging ik bijvoorbeeld met mensen op het terras zitten, of we gingen wandelen. Gek genoeg was het eigenlijk net zo druk. Alles ging door, maar dan anders.
Hij had zich van te voren al voorgenomen om vier jaar in Blokzijl te blijven en dan nog n keer te verkassen naar een andere gemeente voor zijn pensioen. Dat werd in 2022 Jutrijp-Hommerts. Niet geheel toevallig. ,,Mijn beppe woonde in Hegebeintum en mijn pake in Mnein en we reden hier met mijn ouders vroeger over de Jeltewei. Dan zag ik de Johanneskerk en daar brandde dan altijd licht en dat vond ik fascinerend.
Vonk zag de overgang naar het lintdorp wel zitten. In oktober vorig jaar werd hij bevestigd. Het is een gemeente met tussen de 450 en 500 leden. Op een zondag zitten er gemiddeld veertig mensen in de kerk en bij bijzondere diensten zo zeventig. ,,Wat ik prettig vind aan Jutrijp-Hommerts is dat er niet een idee is van: we moeten de jeugd terug in de kerk krijgen. Dat proces van rouw en verlies zijn ze hier al voorbij. Dat betekent dus ook dat ze niet van mij verwachten dat ik de kerk weer vol krijg. Dat geeft wel ruimte in hoe je samen gemeente bent.
Dialoog
Vonk vertelt dat hij op zondag inzet op een goed uur samen. Met gezelligheid en onderlinge ontmoeting als uitgangspunt. ,,Daarom beginnen we hier ook altijd met koffie vr de dienst. Hij ziet de eredienst niet als eenrichtingsverkeer, maar als een dialoog. ,,Dat door wat er gezegd wordt tot een gesprek leidt. Dat heeft alles te maken met zijn liefde voor filosofie, wat ook terug te zien is in zijn boekenkast waar allerlei werken staan van bijvoorbeeld Aristoteles, Hannah Arendt, Pascal en Heidegger. ,,Ik geef hier nu ook een filosofiecursus waar zon twintig mensen aan meedoen.
Heel af en toe pakt hij zijn gitaar om die te gebruiken in een viering. ,,Dat doe ik met beleid, want ik wil niet de gitaarspelende evangelist zijn.
Maar buiten de gebaande paden gaan, dat vindt hij wel fijn. Dat deden ze in Jutrijp-Hommerts overigens ook al. Toen de pastorie leegstond werd die tijdelijk een escaperoom voor tieners. Kerstavond werd vorig jaar gevierd op een zorgboerderij en voor dit jaar heeft Vonk ook iets in gedachten. ,,Ik wil in mijn tuin een theater bouwen van strobalen. Er is genoeg ruimte met 2000 vierkante meter grond. Ik hoop ook dat het dan sneeuwt.
En iedereen is dan welkom, benadrukt hij. Vonk ziet zijn pastorale opdracht breder dan alleen het bezoeken van mensen die ingeschreven staan bij de kerk. ,,Ik denk dat ik eigenlijk op dezelfde manier werk als in de zorg wordt gedaan. Ik stap op iedereen af en leg heel makkelijk contact.
Geluk-te kerk
Op aanraden van een goede kennis kocht hij het boekEen gelukkige verenigingvan Roel van der Weide en Job van Eunen. Zij beschrijven wat er nodig is voor een succesvolle vereniging. Nu is de kerk geen vereniging maar het is wel een verzameling van allemaal unieke en verschillende mensen. Dus daarom zitten er ook waardevolle lessen voor de kerk in, meent Vonk. ,,Het mooie van Jutrijp-Hommerts is dat ze hier kijken naar wat allemaal lkt en daar zijn ze heel blij mee. Wij willen een geluk-te kerk zijn. Dat is een positieve houding, waarmee je verder komt met elkaar.
Het wordt zijn laatste gemeente. ,,Ik werk tot mijn 65e en dat weten ze ook al. Dan gaat hij verder met wat hij nu al doet: ,,Genieten van het leven en genieten van mensen.
